Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır
Araç değer kaybı hesaplanırken karşımıza ikili bir ayrım çıkmaktadır. Burada 04/10/2021 tarihi önemli bir tarihtir. Zira 04/10/2021 tarihli resmi gazetede araç değer kaybı tazminatının hesaplanmasında uygulanacak usul ve esaslar belirlenmiştir. Bu nedenle 04/10/2021 tarihinden önce ve sonra meydana gelen kazalarda iki farklı şekilde hesaplama yapılacaktır.
1- 04/12/2021 tarihinden önce meydana gelen bir kazaya karışan aracın değer kaybı tazminatının hesaplanması:
04/12/2021 tarihinden önce meydana gelen bir kazaya karışan aracın değer kaybı tazminatı piyasa araştırmaları sonucu düzenlenen bilirkişi raporları ile hesaplanmaktaydı. Bu sistem aslında kısaca şöyle tarif edilebilir; kazaya karışan aracın kazadan bir gün önce piyasa değeri ne kadardı, kazadan bir gün sonra ise değeri ne oldu. İşte bu iki değer arasındaki fark kişinin gerçek zararı olarak hesaplanmaktaydı.
Bilirkişiler bu hesaplamaları yaparken önceki uygulamalarda ve Yargıtay kararlarında belirtilen usul ve esaslara göre çalışarak bir sonuç ortaya çıkarmak için gayret gösterseler de; yine de; bu raporlar sübjektif inceleme ve gözlemlerin ürünü olduğu için mutlak doğru ve gerçeğe ulaşılmasında ciddi hatalar olabilmekteydi. Bu nedenle uygulamada yaşanan bu türlü sıkıntıların önüne geçebilmek adına 04/12/2021 tarihinde yeni bir hesaplama sistemine geçilmiştir. Bu yeni sistemde çok ayrıntılı bir şekilde aracın değer kaybına ilişkin bütün kalemler tek tek sayılmış ve her biri için ayrı ayrı çarpan değerleri belirlenerek ortaya matematiksel bir formül konulmuştur. Bu yeni sistemin ayrıntılarını aşağıda ayrı bir başlık altında ele alacağız.
04/12/2021 tarihinden önceki kazalarda hasar alan araçların değer kayıp tazminatları hesaplanırken bilirkişiler piyasa araştırmaları yaparken yargı kararları ışığında araç kilometresi, araç değişen parçası, aracın geçmiş hasar kayıtları gibi unsurlara bakmaktaydılar. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/18959 Esas, 2016/5661 Karar sayılı ve 09.05.2016 tarihli kararında “araçtaki değer kaybı belirlenirken, aracın markası, yaşı, modeli ve hasar gördüğü kısımları dikkate alınarak aracın kaza tarihinden önceki 2. el satış değerinin tespiti ile aracın tamir edildikten sonra ikinci el satış değerinin tespiti ve arasındaki fark göz önüne alınmaktadır” diyerek konuya açıklık getirmişti. Ancak tekrar belirtmek faydalı olacaktır, bu uygulama 04/12/2021 tarihinden sonra tamamen değişmiştir. Fakat 04/12/2021 tarihinden önce meydana gelen bir kazada hasar alan araca ilişkin değer tespiti yapılırken yine eski sistem uygulanmaya devam edecektir. Şimdi 04/12/2021 tarihli değişikliklere geçelim.
2- 04/12/2021 tarihinden sonra meydana gelen bir kazaya karışan aracın değer kaybı tazminatının hesaplanması:
Yukarıda ifade edildiği gibi 04/12/2021 tarihli resmi gazetede karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarında değişiklik yapılmasına dair genel şartlar yayınlanmıştır. Resmi gazetenin ek bölümünde ise değer kaybı tazminatının nasıl hesaplanacağına dair yeni sistem duyurulmuştur. Bu yeni sistem tamamen matematiksel verilere dayanmaktadır. Biz burada yapılan düzenlemenin sistematiğine göre adım adım ilerleyeceğiz.
1. Adım: Her araca, araç türüne göre bir kod verilmiştir. Örneğin otomobil ve taksi A grubu, minibüs ve otobüs B grubu, kamyon ve kamyonet ise C gurubu olarak tasnif edilmiştir. Buna göre ilk adım kazaya karışan aracın araç kodunu belirlemektir.
2.Adım: Daha sonra aracın piyasa değeri belirlenecektir. Bu değer aracın kaza tarihi itibarıyla Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği Kasko Araç Değer Listesindeki ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Sigorta Eksperleri İcra Komitesi Piyasa Değer Listesindeki, araç grubuna göre belirlenmiş bedellerin ortalaması alınarak tespit edilir. Araç bedelinin anılan listelerin yalnızca birinde yer alması halinde doğrudan bu bedel esas alınır. Her iki listede de yer almayan araçların piyasa değeri, araç değeri araştırması yapılmak suretiyle sigorta eksperi tarafından belirlenir.
3.Adım: Devamında ise piyasa değeri belirlenen aracın Rayiç Değer Katsayısı belirlenecektir, bu kasayı araç koduna göre resmi gazetenin ekinde ilan edilen çizelgede yer alan tablolara göre belirlenir.
4.Adım: Dördüncü adım olarak değer kaybı hesaplanacak aracın Kullanılmışlık Düzeyi Katsayısı belirlenecektir. Bu katsayı araç koduna göre aracın kaza tarihindeki kilometre bilgisi/çalışma saati dikkate alınarak çizelgede yer alan tablolarla tespit edilir.
5.Adım: Beşinci adımda çizelgedeki tabloda araç koduna karşılık gelen ilgisine göre Parça Değişim Katsayısı veya Onarım Katsayısı ile birlikte Boya Katsayısı kullanılarak aracın Hasar Katsayısı belirlenen formüle göre tespit edilir. Bu işlemin devamında hasar gören parçanın aracın kaza tarihindeki KDV dahil toplam hasar tutarı üzerinden Hasar Tutarı Katsayısı, çizelgedeki formül ile hesaplanır. Bu adımda son olarak Hasara Uğrayan Parçalar Katsayısı; hasar katsayısı ile hasar tutar katsayısının toplamının 100’e bölünmesi sonucu bulunur.
6.Adım: Araç kodu ve kullanılmışlık düzey katsayısı göz önünde bulundurularak tabloda yer alan ilgili genel değerlendirme etkisine veya etkilerine göre Genel Değerlendirme Katsayısı, çizelgedeki formülle hesaplanır.
7.Adım: Son adımda şimdiye kadar yapılan tüm hesaplamaların ardından araçta oluşan Değer Kaybı, aşağıdaki formüle göre tespit edilir.
Değer Kaybı= Piyasa Değeri x Rayiç Değer Katsayısı x Kullanılmışlık Düzey Katsayısı x Hasara Uğrayan Parçalar Katsayısı x Genel Değerlendirme Katsayısı
Araç Değer Kaybı Hesaplama Robotu Nasıl Kullanılır
Bu bilgilerden sonra son olarak yukarıda yer alan hesaplama robotunun nasıl doldurulacağını da kısaca izah ederek makalemizi tamamlıyoruz. Öncelikle aracınızın sınıfına göre seçiminizi yapmalısınız. Sonrasında ise aracınızın piyasa değerini ve kaç kilometrede olduğunu girmelisiniz. Hesaplama aracında “Hasar Tutarı” başlıklı veri girilen bölüme mevcut kazanız nedeniyle aracınızda oluşan hasarın kaç TL olduğunu yazmalısınız. Daha sonra aracınızın ticari veya kiralık durumu varsa ilgili kutucuğu işaretlemelisiniz. Ancak eğer aracınızda ticari veya kiralık gibi bir durum yoksa bu kısma herhangi bir işaretleme yapmadan boş bırakınız. Aracınızın mevcut kazanın dışında daha önce hasar geçmişi varsa sayısına göre hasar geçmişini giriniz. Eğer aracınızda daha önce hasar geçmişi yoksa bu kısmı da boş bırakabilir veya “0” yazabilirsiniz. Son olarak mevcut kazanızda aracınızda oluşan hasarlara ilişkin yapılan işlemleri işaretlemelisiniz. Bu işaretlemeler son derece önemlidir. Zira ilgili bölümde yer alan işlemlerin hepsinin ayrı çarpan değeri vardır. Bu nedenle yanlış yada eksik girilen her veri sonuca etkili olacaktır. Bütün formu doldurduktan sonra hesapla butonuna bastığınızda aracınızda mevcut kazanız sebebi ile oluşan değer kaybının ne kadar olduğunu göreceksiniz.
